Nawet legendarny automat Kałasznikowa potrafi zawieść, gdy jest brudny. Przyczynami zacięć każdej broni palnej są zazwyczaj: zabrudzony mechanizm, nieprawidłowa obsługa, wadliwa amunicja lub zużycie części mechanicznych.
Czyszcząc AK należy zwrócić szczególną uwagę na:
– stan lufy i komory nabojowej (wżery, nierówności),
– tłok, rurę i kolanko gazowe z przewodem skośnym (obecność nagaru),
– stan głowicy zamka i pazura wyrzutnika (piasek, stary smar),
– sprawność magazynków (piasek, wgniecenia), zwłaszcza że są rzadko czyszczone.
Błędy wynikające z obsługi broni sprzyjające zacięciom:
– przytrzymanie suwadła podczas drogi powrotnej, dopychanie suwadła
(prawidłowe przeładowanie: odciągnięcie suwadła do maksymalnego tylnego położenia i puszczenie go swobodnie,
– nieprawidłowe podpięcie magazynka – zdarza się rzadko, zazwyczaj przy użyciu nowego magazynka.
– krzywe załadowanie magazynka – czubki pocisków nie mogą wystawać poza obrys wnętrza skorupy, nacisk na pierwszy pocisk od góry powinien umożliwiać wyczucie napięcia sprężyny (lekki luz występuje nawet przy pełnym magazynku).
– luźny chwyt przy braku pewnego oparcia kolby o ramię, podczas strzelania z kolbą złożoną lub z biodra – może pochłonąć część inercji broni i zaburzyć cykl przeładowania (problem rzadko występuje przy strzelaniu z użyciem kolby).
Kontrola amunicji:
– podczas ładowania magazynków należy obejrzeć spłonkę każdego naboju, upewniając się, że nie ma ona śladów uderzenia,
– jeżeli nie jesteśmy pewni, czy nabój nadaje się do użytku (wygląda na stary, niesymetryczny w pionowej osi, nosi ślady rdzy, ma uszkodzony pocisk), nie należy go ładować,
– jeżeli dany nabój załadowaliśmy do komory i nie został wystrzelony, to po rozładowaniu nie należy używać go ponownie do celów bojowych, a jedynie treningowych (każde kolejne załadowanie „używanego” naboju do komory zwiększa szansę na uszkodzenie spłonki i niewypał).
Zużycie części mechanicznych:
– o zużyciu broni świadczą zacięcia powstające na wyczyszczonej, zakonserwowanej i prawidłowo obsługiwanej broni, przy użyciu odpowiedniej do typu broni oraz dobrej jakości amunicji,
– broń taka nie nadaje się do treningu ani użytku bojowego, należy oddać ją do rusznikarza.
Podstawy postępowania przy zacięciu:
– awaria broni to sytuacja, kiedy mimo naciśnięcia na spust nie pada strzał. Jeżeli jesteśmy pewni, że w magazynku znajduje się amunicja, mamy do czynienia z zacięciem.
– jeżeli jesteśmy w bezpośrednim kontakcie ogniowym z przeciwnikiem, posiadamy broń krótką (boczną, zapasową) i nie możemy liczyć na natychmiastowe wsparcie naszego pododdziału, należy przejść na broń krótką i kontynuować walkę.
– jeżeli jesteśmy względnie bezpieczni (np. schowani za osłoną, mamy wsparcie, nie jesteśmy w bezpośrednim kontakcie ogniowym), możemy podjąć próbę usunięcia awarii. W pierwszej kolejności patrzymy na okno wyrzutu łusek w celu ustalenia przyczyny awarii.
– w działaniu bojowym, przed podjęciem próby usunięcia awarii, przynajmniej schodzimy do postawy klęczącej. Jeżeli mamy osłonę – chowamy się. Jeżeli działamy pododdziałem – wykonujemy przyjętą w danym pododdziale procedurę.
Zacięcie przy zamku zamkniętym lub wystąpieniu „fajki”:
a) zacięcie przy zamkniętym zamku może być spowodowane:
– niewypałem (ang. failure to fire, dud).
– nieusunięciem łuski z komory (ang. failure to extract).
UWAGA – zamknięty zamek w AK występuje także przy końcu amunicji.
b) „fajka” czyli zakleszczenie łuski w oknie wyrzutu (ang. stovepipe, failure to eject)
– powstaje, kiedy powracające suwadło przycina łuskę, zanim zdąży ona zostać usunięta poza okno wyrzutu łusek.
Postępowanie podczas zacięcia przy zamku zamkniętym:
– Lekko przechylamy broń w lewo i patrzymy na okno wyrzutu łusek – suwadło jest zamknięte lub wyraźnie widać przyciętą łuskę („fajkę”).
– Kierujemy broń lufą do góry i przechylamy w taki sposób, żeby mieć na linii wzroku okno wyrzutu łusek i móc jednocześnie kontrolować wzrokiem otoczenie. Kolbę opieramy o zgięcie łokcia, pas taktyczny lub udo.
– Wciąż trzymając ręką dominującą chwyt pistoletowy, odciągamy suwadło w maksymalne tylne położenie celem usunięcia łuski lub niewypału i patrzymy, czy komora nabojowa jest pusta oraz czy widać kolejny nabój między szczękami magazynka.
– Puszczamy suwadło, pozwalając załadować nowy nabój do komory.
UWAGA! Jeżeli po odciągnięciu suwadła nie widzimy naboju między szczękami magazynka, lub leży on nieprawidłowo – oznacza to uszkodzony lub źle załadowany magazynek. W takim wypadku wypinamy wadliwy magazynek trzymając suwadło odciągnięte, następnie wykonujemy szybką zmianę magazynka.
Zacięcie przy zamku otwartym:
a) zacięcie przy otwartym zamku może być spowodowane:
– zakleszczeniem łuski w komorze zamkowej (ang. failure to eject).
– przekoszeniem naboju w komorze zamkowej (ang. failure to feed).
– niedomknięciem zamka na załadowanej komorze nabojowej (ang. out of battery).
– podwójnym załadowaniem (ang. double feed).
UWAGA: zakleszczenie łuski najczęściej przyjmuje postać „fajki” i usuwa się ją metodą opisaną powyżej. Jest jednak możliwe zakleszczenie łuski pomiędzy zamkiem a wlotem komory nabojowej (zarówno szyjką do komory, jak i do zamka), lub pomiędzy komorą nabojową a czubkiem kolejnego pocisku. W skrajnych przypadkach łuska może dostać się w inne mechanizmy broni.
Postępowanie podczas zacięcia przy zamku otwartym:
– Lekko przechylamy broń w lewo i patrzymy na okno wyrzutu łusek – suwadło jest niedomknięte i nie widać sterczącej łuski („fajki”).
– Kierujemy broń lufą do góry i przechylamy w taki sposób, żeby mieć na linii wzroku okno wyrzutu łusek i móc jednocześnie kontrolować wzrokiem otoczenie. Kolbę opieramy o zgięcie łokcia, pas taktyczny lub udo.
– Wypinamy stary magazynek, w miarę możliwości go zachowujemy gdyż zawiera amunicję (worek zrzutowy).
– Odciągamy suwadło w maksymalne tylne położenie celem usunięcia łuski lub nabojów i patrzymy, czy komora nabojowa jest pusta. W razie trudności z oczyszczeniem komory należy pochylić lufę do przodu, gniazdem magazynka do dołu, aby łuska/nabój mogły wypaść przez gniazdo i 3 razy energicznie odciągnąć suwadło, potrząsając karabinkiem. UWAGA! pochylając lufę należy zwrócić uwagę, czy mierzy ona w bezpiecznym kierunku. Jeśli brak takiego kierunku, lufy nie pochylamy.
– Podpinamy nowy magazynek, odciągamy i puszczamy suwadło.
Rzadkie przypadki zacięć oraz alternatywne sposoby ich usuwania
a) zablokowanie magazynka – może wystąpić w przypadku przekoszenia naboju, zakleszczenia łuski lub podwójnego załadowania. Zarówno odciągnięcie suwadła, jak i wypięcie magazynka jest przy tym rodzaju zacięcia bardzo ciężkie lub niemożliwe.
Postępowanie:
1. Kierujemy lufę broni w bezpiecznym kierunku.
2. Odciągamy suwadło jedną z metod „siłowych” podanych poniżej i przytrzymujemy dłonią suwadło w tylnym położeniu.
3. Odpinamy magazynek.
4. Sprawdzamy czy komora nabojowa jest pusta, jeżeli nie – należy pochylić lufę do przodu, gniazdem magazynka do dołu, aby łuska/nabój mogły wypaść przez gniazdo i 3 razy energicznie odciągnąć suwadło, potrząsając karabinkiem.
5. Podpinamy nowy magazynek i przeładowujemy.
Siłowe metody odciągania suwadła:
– w pozycji stojącej: opieramy karabinek kolbą o podłoże, uważając by lufa nie mierzyła w nasze ciało. Trzymając go za lufę lub łoże uderzamy piętą podeszwy buta w suwadło.
– w pozycji klęczącej: prawą ręką mocno chwytamy suwadło, lewą łoże. Unosimy karabinek i jednocześnie uderzamy kolbą o podłoże i odciągamy suwadło w dół.
– w pozycji leżącej: przechylamy karabinek suwadłem do góry i przyciągamy blisko ciała. Ręką słabą chwytamy suwadło i unieruchamiamy ją, ręką silną uderzamy chwyt pistoletowy, pchając cały karabinek do przodu.
– z użyciem twardej powierzchni: pchając karabinek lufą ku przodowi, uderzamy suwadłem o twardą powierzchnię (pień drzewa, ściana, parapet).
b) zakleszczenie łuski poza komorą nabojową i komorą zamkową – występuje rzadko, najczęściej w karabinkach o źle spasowanych lub ekstremalnie zużytych częściach, bądź przy użyciu bardzo złej jakości amunicji elaborowanej. 
Identyfikacja:
– nie jest możliwe odciągnięcie suwadła metodami siłowymi
– łuska blokuje mechanizmy broni, można to zweryfikować po zdjęciu pokrywy komory zamkowej
Postępowanie:
– zdejmujemy pokrywę komory zamkowej
– usuwamy łuskę wyciorem, nożem lub innym narzędziem
– może okazać się konieczne częściowe rozłożenie karabinka (np. wyjęcie urządzenia powrotnego)
c) opóźniony zapłon (ang. hang fire) – występuje, kiedy uderzenie iglicy w spłonkę nie powoduje natychmiastowego zapalenia prochu w naboju. Dotyczy niemal wyłącznie amunicji nieprawidłowo elaborowanej (nieprawidłowa „domowa produkcja”).
Identyfikacja:
– zamiast dźwięku wystrzału występuje dużo cichszy dźwięk wybuchającej spłonki.
– podczas walki praktycznie nie do odróżnienia od niewypału.
Postępowanie:
– podczas treningu – należy odczekać 30 sekund, nie otwierając zamka i kierując lufę w bezpieczną stronę.
d) zaczopowanie lufy (ang. squib load) – występuje, kiedy eksplozja ładunku w naboju nie wytwarza ciśnienia umożliwiającego opuszczenie luby przez pocisk. Pocisk zostaje w lufie. Następny strzał może spowodować wybrzuszenie lub rozerwanie lufy. Dotyczy niemal wyłącznie amunicji nieprawidłowo elaborowanej (nieprawidłowa „domowa produkcja”), posiadającej spłonkę lecz pozbawionej prochu lub z bardzo małą jego naważką.
Identyfikacja:
– zamiast dźwięku wystrzału występuje stłumiony dźwięk, podobny do strzału z użyciem tłumika huku.
– odrzut jest dużo słabszy niż zazwyczaj.
– podczas walki trudny do odróżnienia od niewypału.
Postępowanie:
– należy skierować lufę w bezpieczną stronę i skontrolować jej drożność przy pomocy wycioru, umieszczonego w większości karabinków AK pod lufą.
e) wystrzał przez uderzenie (ang. slamfire) – występuje, gdy samo uderzenie zamka o komorę nabojową powoduje wystrzał, lub wywołuje ono opadnięcie kurka i w konsekwencji wystrzał. W karabinkach AK może wystąpić tylko przy ekstremalnie uszkodzonym zespole spustu i kurka. Drugą przyczyną tej awarii może być użycie w amunicji elaborowanej ekstremalnie czułych spłonek, niedostosowanych do karabinka z iglica swobodnie pływającą.
f) wystrzał przy niedomkniętym zamku (ang. out of battery) – występuje, gdy iglica uderza i odpala spłonkę, zanim zamek przesunie się do pozycji przedniej i obróci do pozycji zaryglowanej. Problem praktycznie nie występuje w wojskowych karabinkach AK z funkcją ognia ciągłego. Może występować w niektórych wersjach cywilnych opartych na konstrukcji AK, zwłaszcza przy nieprawidłowym ładowaniu pierwszego naboju do komory (przytrzymanie suwadła podczas drogi powrotnej).
Unikanie: należy zawsze kontrolować pozycję suwadła. Objawem niedomkniętego zamka w karabinkach AK jest lekko cofnięta rączka suwadła.
Alternatywne sposoby usuwania zacięć
a) w pobliżu i wewnątrz pracujących śmigłowców i samolotów – wszystkie procedury wykonujemy z lufą skierowaną w dół, zamiast w górę.
b) w wypadku braku zapasowych magazynków – wypięty magazynek można podpiąć ponownie, jeżeli nie wykazuje on objawów zacięcia lub uszkodzenia (np. wgniecenia).
c) w ekstremalnych przypadkach braku amunicji lub magazynka należy pamiętać, że karabinek AK da się załadować wkładając pojedynczy nabój bezpośrednio do komory, przytrzymując odciągnięte suwadło.
d) w przypadku ekstremalnego zabrudzenia, uniemożliwiającego pracę mechanizmu przeładowania broni, karabinek AK nadal można przeładowywać ręcznie po każdym strzale, pamiętając o kontroli zamknięcia zamka i ewentualnym dopychaniu suwadła przy wprowadzeniu kolejnego naboju do komory.