MEDEVAC lub MEDIVAC (ang. Medical evacuation) – nieuzbrojony transport medyczny, oznaczony czerwonym krzyżem. Zgodnie z umowami międzynarodowymi załoga może dysponować wyłącznie bronią osobistą w celu samoobrony.
Często też wspomina się o uzbrojonym transporcie medycznym (doraźnym lub specjalnie do tego celu przystosowanym) bez czerwonego krzyża; taki transport nazywamy CASEVAC (ang. Casualty evacuation).
Historia
W listopadzie 1915 roku pierwszy raz wykorzystano samolot Serbskich Sił Powietrznych do ewakuacji rannych. Armia Stanów Zjednoczonych używała śmigłowców R-4B do ewakuacji rannych podczas konfliktu w Birmie. MEDEVAC stał się szeroko stosowany podczas wojny w Wietnamie – koniem roboczym został UH-1D Dustoff; poszkodowani żołnierze byli ewakuowani wpierw do Battalion First Aid Station, gdzie udzielano pierwszej pomocy, a później do polowych szpitali M.A.S.H. (Mobile Army Surgical Hospital). Jak wykazują statystyki, udało się uratować ok. 97% rannych żołnierzy, których na czas dostarczono do szpitali – to był kamień milowy w pomocy poszkodowanym na polu walki.
Meldunek MEDEVAC został opracowany przez żołnierzy ISAF, a nie, jakby się mogło wydawać, przez Komitet TCCC. Jest zgodny ze standardami NATO. Został wprowadzony w życie podczas operacji w Iraku (2005), gdzie do tej pory udowadnia swoją przydatność; zazwyczaj rolę karetek pełnią rolę śmigłowce MH-60G Pave Hawk.
MELDUNEK 9LINE
Meldunek MEDEVAC, inaczej zwany 9LINER, składa się z 9 oddzielnych linii, z których każda jest przypisana z góry określonej informacji na temat ewakuacji medycznej rannego. Wzywanie transportu medycznego zalicza się do II Fazy (TFC) TCCC – Tactical Field Care.
Meldunek MEDEVAC został opracowany w celu:
– Wezwania ewakuacji medycznej.
– Zminimalizowania czasu dotarcia śmigłowca do strefy ewakuacji oraz jego pobytu na ziemi.
– Ujednolicenia standardów wzywania ewakuacji medycznej.
– Dostarczenia tylko niezbędnych informacji na temat poszkodowanych.
Uwagi wstępne:
– Kładzie się szczególny nacisk na to, żeby meldunek MEDEVAC został nadany jak najszybciej od zdarzenia (około 15-30 min).
– Czas podany według priorytetów liczy się od chwil zdarzenia, a nie od czasu wezwania MEDEVAC-a.
– Meldunek formułuje medyk (informacje o ilości rannych, priorytecie ewakuacji, użyciu sprzętu specjalistycznego oraz statusu rannego (siedzący lub leżący)), współrzędne lądowiska wyznaczonego przez dowódcę określa nawigator, a częstotliwość RTO. Członkowie oddziału, którzy będą zabezpieczać strefę lądowiska (LZ – Landing Zone) są odpowiedzialni za określenie oznaczenia LZ oraz podają pozostałe informacje. Punkty ewakuacji rannych na trasie przemarszu oddziału powinny zostać wyznaczone przed misją przez medyka w porozumieniu z nawigatorem, biorąc pod uwagę posiadany rodzaj pojazdów MEDEVAC (kołowe, latające itp.).
– Każdy żołnierz podczas działań powinien mieć przy sobie zabezpieczony wzór meldunku MEDEVAC oraz powinien umieć nadać taki meldunek.
– Przekaz radiowy powinien być nadawany po angielsku, ponieważ nigdy nie będziemy mieli pewności, kto jest po ,,drugiej stronie” słuchawki. Przy wysyłaniu meldunku MEDEVAC nie ma znaczenia narodowość rannego czy oddziału – liczy się czas przybycia pomocy.
– Meldunek MEDEVAC nie jest sposobem na bezpośrednią komunikację z medykami/lekarzami.
– Wskazane jest zachowanie tzw. ,,złotej godziny”, czyli przejęcia rannego (zakwalifikowanego jako pilny) przez specjalistyczną opiekę w czasie nie większym niż 60 minut od chwili zdarzenia.
– Meldunek powinien być składany kanałami wykorzystywanymi przez lotnictwo.
– MEDEVAC nie powinien być wzywany, gdy:
a) uniemożliwia przeprowadzenie misji,
b) zagraża oddziałowi,
c) istnieje wysokie ryzyko zniszczenia środka ewakuacji medycznej.
-Zawsze po dotarciu do danego rejonu działania (bazy) medyk powinien uzyskać od zespołu ewakuacji medycznej:
a) aktualny format meldunku,
b) częstotliwość, na której działa MEDEVAC
Przygotowując meldunek postępuj według listy kroków:
1) Zakwalifikuj rannych do transportu.
2) Sprawdź 10 zasad kwalifikacji rannych wg. priorytetu.
3) Sformułuj meldunek.
Kwalifikacja rannych według odniesionych ran
A – Urgent – Pilny:
1) Znaczne rany spowodowane wybuchami IED.
2) Rany postrzałowe lub odłamki w klatce piersiowej, brzucha lub miednicy.
3) Problemy z drożnością dróg oddechowych.
4) Problemy z oddychaniem.
5) Ranny jest nieprzytomny.
6) Obrażenia kręgosłupa lub ich podejrzenie.
7) Wstrząs hipowolemiczny.
8) Krwotoki trudne do opanowania.
9) Umiarkowane lub poważne urazowe uszkodzenia mózgu.
10) Poparzenia >20% powierzchni ciała.
B – Priority – Priorytetowy
1) Opatrzone złamania otwarte kończyn (izolowane) z kontrolowanym krwawieniem.
2) Założona opaska uciskowa.
3) Urazy mechaniczne oczu.
4) Poważne uszkodzenia tkanek miękkich, bez znaczących krwawień.
5) Urazy kończyn bez tętna obwodowego.
6) Poparzone 10-20% powierzchni ciała.
C – Routine – Normalny
1) Lekkie wstrząśnienie mózgu.
2) Rana postrzałowa opanowana bez opaski uciskowej z kontrolowanym krwawieniem.
3) Lekkie uszkodzenia tkanki miękkiej.
4) Złamania zamknięte z wyczuwalnym tętnem obwodowym.
5) Poparzenia ciała <10% powierzchni ciała.
Zasady kwalifikowania rannych według typów obrażeń
1) Rany powierzchowne – chociaż mogą wyglądać źle – wcale nie muszą być uznane za pilne, jeśli nie są powiązane ze wstrząsem.
2) Krwotoki zagrażające życiu powinny być zabezpieczone aplikacją opaski uciskowej lub opatrunkami hemostatycznymi. Jeśli krwotok jest w pełni kontrolowany nie jest wymagana natychmiastowa ewakuacja – założenie opaski do dwóch godzin nie wpływa negatywnie na poszkodowanego, dopiero od 4 do 6 godzin gwałtowanie wzrasta ryzyko amputacji kończyny.
3) Ranni we wstrząsie (lub wpadający w niego) muszą być ewakuowani najszybciej jak to możliwe.
4) Poszkodowani z ranami klatki piersiowej, którzy mają kłopoty z oddychaniem pomimo użycia igły do odbarczania odmy, powinni być ewakuowani najszybciej jak to możliwe.
5) Ranni z obrażeniami twarzy powodującymi problemy z drożnością dróg oddechowych powinni mieć natychmiast udrożnione drogi oddechowe i kwalifikują się do natychmiastowej ewakuacji. PAMIĘTAJ! Pozwól poszkodowanemu zająć pozycję siedzącą z pochyleniem do przodu, jeśli ułatwia mu to oddychanie.
6) Poszkodowani z tępymi lub penetrującymi urazami głowy – w sytuacji, gdzie masywne uszkodzenie mózgu jest oczywiste oraz poszkodowany jest nieprzytomny, mają małe szanse na przeżycie niezależnie od tego czy będą ewakuowani, czy nie.
7) Poszkodowani z tępymi lub penetrującymi urazami głowy – w sytuacji, gdzie czaszka została uszkodzona, ale poszkodowany jest przytomny, powinni zostać pilnie ewakuowani.
8) Ranni z ranami klatki piersiowej lub brzucha, którzy nie wpadają we wstrząs w ciągu 15 minut od zdarzenia wciąż mogą wpaść we wstrząs spowodowany powolną utratą krwi wypływającej wewnątrz ciała. Tacy ranni powinni być szczegółowo monitorowani i ewakuowani, jeśli nastąpi taka potrzeba.
9) Poszkodowani z urazowymi uszkodzeniami mózgu (TBI), u których zaobserwowano utratę świadomości, splątanie, nierównomierność źrenic, padaczkę, kilkukrotne wymioty, zaburzenia widzenia, pogarszający się ból głowy, jednostronne odrętwienie, dezorientację, zaburzenia mowy – powinni być pilnie ewakuowani do najbliższej placówki medycznej.
Manual wzywania MEDEVAC-u.
W oparciu o wzory meldunku autorstwa FIA Struś, zostanie omówiona procedura wzywania ewakuacji medycznej MEDEVAC. Poniżej lini 9 znajduję się wzór meldunku MIST, który zostanie omówiony w innym artykule.
1 Linia: WSPÓŁRZĘDNE (LZ)
Jest to punkt podjęcia rannego – nie pozycja, w której jesteśmy czy ta, w której doszło do zdarzenia.
2 Linia: CZĘSTOTLIWOŚĆ, WYWOŁANIE, KODOWANIE
Należy podać częstotliwość, która będzie używana podczas podjęcia rannego pomiędzy oddziałem a załogą MEDEVAC-a oraz swój kryptonim wywoławczy. Należy też zaznaczyć czy używamy radiostacji z szyfrowaniem (CRYPTO), czy bez szyfrowania (PLAINTEXT).
3 Linia: LICZBA POSZKODOWANYCH ZE WZGLĘDU NA PRIORYTET EWAKUACJI
• A – Urgent Pilny – 2h
• B – Priority Priorytetowy – 4h
• C – Routine Normalny – 24h
Na podstawie urazów rannych należy określić ich priorytet ewakuacji. Warto dobrze opanować zasady kwalifikowania rannych według ich obrażeń, co pozwoli zminimalizować zagrożenie utraty życia.
UWAGA: podany czas to czas dotarcia poszkodowanego do szpitala, a nie czas podjęcia go przez MEDEVAC.
4 Linia: SPRZĘT SPECJALISTYCZNY
• A – None Żaden
• B – Hoist Wyciągarka
• C – Extrication Sprzęt ekstrakcyjny
• D – Ventilator Respirator
Jest to ważny punkt meldunku pozwalający załodze MEDEVAC-a na wcześniejsze przygotowanie specjalistycznego sprzętu, co przyśpieszy zastosowanie go podczas opieki nad rannym.
Wyciągarka jest używana podczas podjęcia rannego w środowisku uniemożliwiającym wylądowanie śmigłowca. Jeśli wystąpi zagrożenie zestrzelenia MEDEVAC-a a obecność ratownika na linie będzie powodowała trudności w manewrowaniu maszyną, pilot może zadecydować o odcięciu go.
Sprzęt ekstrakcyjny to sprzęt podobny do tego używanego przez straż pożarną do wyciągania poszkodowanych zablokowanych w pojazdach.
5 Linia: LICZBA PACJENTÓW ZE WZGLĘDU NA TYP
L – Litter Nosze
A – Ambulatory Siedzący
Linia piąta pozwala dyspozytorowi na przydzielenie odpowiedniej ilości środków ewakuacji do danego zdarzenia, przy uwzględnieniu pojemności śmigłowca czy samochodu.
6 Linia: BEZPIECZEŃSTWO W STREFIE LĄDOWANIA
• N – No enemy Brak przeciwnika
• P – Possible enemy Możliwy kontakt z przeciwnikiem
• E – Enemy in area Wróg w strefie działania
• X – Hot PZ – armed escort required Kontakt ogniowy
Taka informacja pozwala na przydzielenie odpowiedniej eskorty dla MEDEVAC-u – w przypadku misji w Afganistanie zazwyczaj była to para śmigłowców AH-64 Apache. Mogą one wspierać działania oddziału wzywającego MEDEVAC, jednak ich użycie wiąże się z dłuższym czasem oczekiwania na śmigłowiec ratunkowy. W przypadku wybuchu IED również wybieramy oznaczenie ,,E” – wróg w strefie działań. Czas przyziemienia musi być jak najkrótszy, śmigłowiec na ziemi to doskonały cel dla przeciwnika.
Pilot nie ma obowiązku przyziemienia oraz podjęcia rannego, jeśli na ziemi trwa walka.
Czas niezbędny do wystartowania śmigłowców w trybie alarmowym:
UH-60 Black Hawk – 7 min
AH-64 Apache – 25 min
Należy doliczyć także czas dolotu i spotkania maszyn na wyznaczonym kursie.
7 Linia: OZNACZENIE LĄDOWISKA
• A – Panels Panel
• B – Pyro Pirotechnika
• C – Smoke Dym
• D – None Brak
• E – Other Inne
Na podstawie tej linii pilot śmigłowca wie, w którym dokładnie miejscu znajduje się oddział oraz czy to na pewno on potrzebuje pomocy; załoga przed przyziemieniem kontaktuje się z oddziałem na częstotliwości podanej w drugiej linii oraz potwierdza zgodność oznaczenia strefy.
UWAGA: W nocy najlepszym sposobem oznaczenia lądowiska jest wirujący lightstick działający w IR (grafika E), jeśli nie mamy do dyspozycji lightsticka, można użyć wskaźnika laserowego (np. DBAL-A2), gdzie koniec strumienia lasera wskazuje miejsce lądowania lub innych rzeczy które działają w IR. Nie zaleca się stosować w nocy stroboskopów zarówno IR jak i zwyczajnych, ponieważ mogą oślepiać załogę w MEDEVAC-u. Jeżeli nie musimy w dzień użyć stroboskopu, to lepiej tego nie robić.
NIGDY NIE PODAWAJ KOLORU OZNACZENIA – przeciwnik może dokonać zasadzki, organizując fałszywe lądowisko.
8 Linia: NARODOWOŚĆ PACJENTA
• A – Coalition military Żołnierz koalicji
• B – Civilian with CF Cywil koalicji
• C – Non-coalition SF Żołnierz spoza koalicji
• D – Non-coalition civilian Cywil spoza koalicji
• E – OP Forces/PW/detainee Jeniec/HVT
Podczas ewakuacji jeńców czy HVT (High Value Target), należy spodziewać się razem z załogą człowieka z wywiadu, który nawet podczas ratowania życia będzie starał się przesłuchać rannego. Ponadto zawsze śmigłowcowi ratunkowemu w takim przypadku towarzyszy eskorta (co wydłuża czas dolotu).
9 Linia: SKAŻENIE TERENU/PRZESZKODY TERENOWE/UZUPEŁNIENIE APTECZKI/INNE
N – Nuclear Nuklearne
B – Biological Biologiczne
C – Chemical Chemiczne
N/A – None Brak
Linia dziewiąta odpowiada za informacje o skażeniach bronią NBC, ale także o przeszkodach terenowych oraz punktach charakterystycznych, np. lądowisko znajduje się 100 metrów od wieży ciśnień lub strefa lądowania znajduje się na bagnach. Wzywamy pomoc, ponieważ mamy rannych, a więc zużyliśmy opatrunki – załoga MEDEVAC-a może przekazać nam nowe opatrunki i medykamenty. Na końcu meldunku możemy przekazać inne informacje dot. ewakuacji medycznej. W tym momencie możemy również podać elementy terenowe mogące zagrozić jadącemu pojazdowi ewakuacji, takie jak: linie wysokiego napięcia, uszkodzony most itp.
PROCEDURA PRZEJĘCIA RANNEGO
Po uprzedniej autoryzacji pomiędzy załogą a oddziałem (na ustalonej w 2 linii meldunku częstotliwości) strefy lądowiska, następuje przyziemienie śmigłowca (lub zjazd medyka na linie). Następnie załoga może wysiąść ze śmigłowca na ziemię oraz kierować załadunkiem rannych – w sytuacji zagrożenia może wspierać oddział naziemny, walcząc. Medyk ,,zdaje” rannego załodze śmigłowca oraz przekazuje najważniejsze informacje na temat poszkodowanego bądź zmian, jakie dokonały się od czasu wezwania MEDEVAC-u do czasu lądowania.
Przykładowy meldunek:
PRZYKŁADOWY MELDUNEK
Podczas patrolu pod nogami żołnierza wybucha IED, ma urwaną kończynę. Oddział przyjął kryptonim WILK, częstotliwość wywołania MEDEVAC-u to FM35750. Lokalizacja lądowiska to 54324 29321, lądowisko będzie oznaczone granatem dymnym.
DUSTOFF, DUSTOFF tutaj Wilk…
DUSTOFF I HAVE A MEDEVAC REQUEST. OVER.Ryś to Wilk, odbiór;
Wilk tu Ryś, odbiór;
Ryś, meldunek MEDEVAC odbiór;
Wilk, przyjąłem odbiór;
Ryś,
LINIA 1 54324 29321
LINIA 2 FM35750, WILK, PLAINTEXT
LINIA 3 1A
LINIA 4 A
LINIA 5 1L
LINIA 6 P
LINIA 7 B
LINIA 8 A
LINIA 9 N/A
Jak mnie zrozumiałeś? Odbiór;
Wilk, tu Ryś przyjąłem, oczekuj na MEDEVAC-a, bez odbioru.
Wersja po angielsku:
DUSTOFF, DUSTOFF THIS IS WOLF…
DUSTOFF I HAVE A MEDEVAC REQUEST. OVER.
Lynx, this is Wolf, over;
Wolf, this is Lynx, over;
Lynx, I have a MEDEVAC request, over;
Wolf, roger that, over;
Lynx
LINE 1 54324 29321
LINE 2 FM35750, Wolf, PLAINTEXT
LINE 3 1A
LINE 4 A
LINE 5 1L
LINE 6 P
LINE 7 B
LINE 8 A
LINE 9 N/A
How copy my last? Over.
– Roger Wolf, solid copy, stand-by for inbound MEDEVAC plan. Dustoff out;
Inne:
– Poszkodowany z objawami biegunki kwalifikuje się jako pilny lub priorytetowy (w zależności od intensywności choroby) z uwagi na ryzyko odwodnienia.
– Wywołanie DUSTOFF ma na celu, wywołania ciszy radiowej na wybranej częstotliwości, tak aby wzywający mógł bez przeszkód nadać meldunek.
– Czas, jaki potrzebuje MEDEVAC (UH-60) do startu wynosi około 7 minut, zazwyczaj maszyna jest na miejscu ewakuacji w przeciągu 25 minut.
– Meldunek MEDEVAC jest niezbędnym środkiem ratującym życie rannego (w większości przypadków oddziałowi medycy bez specjalistycznego sprzętu nie są w stanie w pełni uleczyć poszkodowanych).
– Nie jest zalecane używanie białego dymu ponieważ większość ognisk/kominów wydziela taki kolor dymu, co może spowodować błędne rozpoznanie LZ (Landing Zone).
– MEDEVAC nie zabiera zabitych, chyba że ma wystarczająco miejsca i możliwości. Zazwyczaj ciała poległych zabiera drugi śmigłowiec.
Konkluzja
Znajomość meldunku MEDEVAC może uratować życie rannego, zatem należy zapoznać się z jego budową oraz często ćwiczyć wzywanie MEDEVAC-u. Od jego znajomości zależy czas, w jakim poszkodowany znajdzie się w bezpiecznym miejscu i pod specjalistyczną opieką. Zachowanie wcześniej wspomnianej ,,złotej godziny” najbardziej zwiększa szanse rannego na przeżycie.
Jeśli masz jakieś pytania albo jakiekolwiek wątpliwości prosimy o pytania na adres: sekcja.medyczna@fia.com.pl
FIA Dzik
Artykuł powstał przy pomocy Instruktorów firmy EAGLE-MED SYSTEM (Consulting Manager – Wir).
https://www.facebook.com/EagleMedSystem?fref=ts
http://e-m-s.pl/
Ladnie to jest opisane. Jestem zadowolony.
Świetnie się czyta.